Z dziejów bibliotek sierpeckich

Autor: oprac. Magdalena Staniszewska

W okresie międzywojennym nie istniały w powiecie sierpeckim stałe biblioteki publiczne ani czytelnie. Kontakt z książką odbywał się wówczas przez biblioteki parafialne i niewielkie biblioteki szkolne, udostępniające książki nie tylko uczniom i nauczycielom. Ich zbiory były jednak ubogie i uzupełniane jedynie sporadycznie nowościami ograniczającymi się głównie do lektur. Swoje własne księgozbiory posiadały też organizacje partyjne (PPS) oraz organizacje społeczne i młodzieżowe. Bibliotekami zawierającymi książki w języku polskim, dysponowała także liczna wówczas w Sierpcu społeczność żydowska.

W 1938 r. z funduszów samorządu powiatowego, przy Sejmiku Powiatowym, powołano Powiatową Bibliotekę Ruchomą (Centralę Kompletów Ruchomych). Jej zadaniem było krzewienie czytelnictwa na wsi, ale z jej zbiorów korzystali także mieszkańcy Sierpca. Centrala liczyła kilka tysięcy książek, które wędrowały od wsi do wsi w 50-tomowych skrzynkach-szafkach jako tzw. komplety ruchome. Katalog całości zbiorów tej biblioteki zawierał wiele cennych pozycji literatury polskiej i obcej, mimo tego przeciętny obywatel miasta lub wsi nie wiedział o istnieniu Centrali i możliwości bezpłatnego korzystania z książek.

Jedynym ewenementem była Biblioteka Rodziny Policyjnej przy Komendzie Powiatowej Policji Państwowej, mieszcząca się przy ulicy Stodólnej (obecnie Narutowicza). Biblioteka ta liczyła kilkanaście tysięcy tomów, skatalogowanych, oprawionych i sprawnie udostępnianych czytelnikom. Księgozbiór zawierał w dużym wyborze klasykę i literaturę współczesną polską i obcą. Biblioteka ta pełniła właściwie rolę biblioteki publicznej. Wynika z tego, że już w 1939 r. czytelnictwo i zwyczaj korzystania z biblioteki były zjawiskiem dość powszechnym w Sierpcu.

Wybuch II wojny światowej przerwał działalność polskich instytucji kulturalno-oświatowych. Lata wojny i okupacji spowodowały ogromne spustoszenia w i tak już niewielkich księgozbiorach. Część zbiorów została uratowana przed zniszczeniem i w ukryciu, mimo zakazów służyła oświacie i kulturze. W ratowanie książek angażowali się mieszkańcy miast i wsi. Duże zasługi miała też młodzież, która ratowała książki zostawione w szkołach, a także te wyrzucane przez Niemców na ulicę.

Po zakończeniu wojny w kręgu największych zainteresowań Inspektoratu Szkolnego i władz oświatowych leżała szeroko pojęta kultura, a więc: biblioteki, czytelnictwo, świetlice, domy kultury, walka z analfabetyzmem. Zastępca inspektora tegoż Inspektoratu, Adam Zwoliński w swej pracy zawodowej na pierwszym miejscu postawił biblioteki i czytelnictwo, jako główne instrumenty likwidacji zacofania i analfabetyzmu. W związku z tym w marcu 1945 r. powołano Powiatową Bibliotekę Publiczną (PBP), zlokalizowaną przy ulicy Stodólnej 9 (obecnie ul. Narutowicza). Cztery lata później, w 1949 r. zorganizowana została Miejska Biblioteka Publiczna (MBP), mieszcząca się w tym samym budynku co i PBP. Przez kilka lat obie biblioteki funkcjonowały obok siebie, przy czym głównym zadaniem Biblioteki Powiatowej była organizacja na terenie powiatu bibliotek i punktów bibliotecznych, zaopatrywanie ich w książki i opieka merytoryczna instruktorów. Z początkiem 1955 r. obie placówki połączono w Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną (PiMBP). Pod tą nazwą instytucja funkcjonowała aż do połowy 1975 r. Po likwidacji powiatów kilka lat działała jako Oddział Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Płocku, a od roku 1980 do chwili obecnej funkcjonuje jako Miejska Biblioteka Publiczna.