Ważniejsze imprezy kulturalno-oświatowe

Autor: Magdalena Staniszewska

Od początku istnienia, roku 1945, sierpecka biblioteka nie ograniczała swej działalności jedynie do wypożyczania książek i kierowania akcją czytelnictwa. Jako placówka kulturalno-oświatowa poprzez książkę oddziaływała w wielu kierunkach. Planowa działalność biblioteki obejmowała dzieci w wieku szkolnym, młodzież i dorosłych. Zainteresowanie książką i czytelnictwem rozwijano poprzez organizowanie spotkań z autorami, konkursy czytelnicze pod różnymi hasłami, olimpiady czytelnicze, konkursy żywego słowa. Do czasu otwarcia Powiatowego Domu Kultury (1956 r.), biblioteka była także organizatorem imprez estradowych. W latach 60. i początku 70. odbyło się wiele spotkań z pisarzami. W książnicy gościli m.in.: Alina i Czesław Centkiewiczowie, Maria Dąbrowska, Stanisław Ryszard Dobrowolski, Stefan Gołębiowski, Jarosław Iwaszkiewicz, Gustaw Morcinek, Monika Warneńska, Stanisław Wiechecki, Jan Żabiński i inni. Wielokrotnie występował też zespół estradowo-recytatorski prowadzony przez wybitnego poetę Czesława Janczarskiego. Dużym powodzeniem cieszył się także konkurs „Złoty Kłos”, popularyzujący najbardziej wartościową literaturę polską i obcą, a także imprezy kulturalno-oświatowe pod hasłem „Niedziela na wsi”, organizowane wspólnie z Powiatowym Domem Kultury, redakcją „Dziennika Ludowego” i Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Warszawie.

Polepszenie warunków lokalowych, które nastąpiło po roku 1977 znacznie wpłynęło na wzrost aktywizacji kulturalnej mieszkańców miasta. Kontynuowano formy stosowane dotychczas, jednocześnie wzbogacając je o nowe inicjatywy. Organizowano różnego rodzaju formy prezentacji żywego słowa, jak: spotkania autorskie, recitale aktorskie, programy słowno-muzyczne w wykonaniu znanych aktorów, odczyty, prelekcje. Występom tym towarzyszyły też wystawy tematyczne. Dużym powodzeniem cieszyły się imprezy literacko-muzyczne. Wśród tych, które pozostały na długo w pamięci czytelników Miejskiej Biblioteki Publicznej należy wymienić spektakl poetycko-muzyczny z 1979 r., pt. „Historia pewnej miłości”, tak zatytułowała program o Robercie Schumanie aktorka Anna Nehrebecka.  W ramach inauguracji roku Kulturalno-Oświatowego w sezonie 1981/1982, do biblioteki przyjechała z Teatru Ateneum w Warszawie, Katarzyna Łaniewska, która recytowała wiersze poetów współczesnych. Oprawę muzyczną programu przygotował pianista i kompozytor Andrzej Seroczyński. „Miłość w poezji” w wykonaniu Krystyny Kołakowskiej, śpiewaczki Operetki Warszawskiej i Henryka Machalicy. Artystka wykonała rosyjskie ballady i romanse, które uzupełniały recytacje wierszy Aleksandra Puszkina, Sergiusza Jesienina i Jana Lechonia w wykonaniu Henryka Machalicy. Wykonawcom akompaniował Bogusław Śmiechowski.

W roku następnym w programie pt. “Pamiętniki Adama i Ewy spisane przez Marka Twaina”, sierpeckim czytelnikom zaprezentowali się aktorzy: Monika Dzienisiewicz-Olbrychska i Andrzej Kopiczyński. W roli ich akompaniatora wystąpił Jacek Weiss, który jeszcze wielokrotnie przyjeżdżał do Sierpca z gościnnymi przedstawieniami.

14 maja 1980 r. gościła w Czytelni sierpeckiej biblioteki Maria Sienkiewicz, wnuczka Henryka Sienkiewicza. Wykonywała monodram „Dziad mój Henryk”, opracowany przez Barbarę Wachowicz. Tło monodramu stanowiły mazurki i polonezy Fryderyka Chopina w wykonaniu Jacka Weissa. W tym samym roku w programie satyryczno-muzycznym, pt. “Znacie? Znamy! No to posłuchajcie” zaprezentowali się Jolanta Zykun i Wojciech Pokora. Wielokrotnie też gościł w bibliotece zespół aktorów Teatru Adekwatnego w osobach Magdy Teresy Wójcik oraz Henryka Boukołowskiego.

Ważnym wydarzeniem dla Miejskiej Biblioteki Publicznej był przyjazd w 1981 r. aktorki Haliny Mikołajskiej, działaczki „podziemnej” Solidarności i Cezarego Owerkowicza – akompaniatora. Halina Mikołajska wystąpiła z recitalem poezji Czesława Miłosza, noblisty wówczas mieszkającego poza granicami kraju. Zaprezentowany recital był formą manifestacji patriotycznej.

W grudniu 1985 r. w recitalu poezji Cypriana Kamila Norwida “I była w tym Polska” wystąpił Jerzy Zelnik. Aktor recytował wiersze do muzyki Fryderyka Chopina. W programie artystycznym „Między mną a tobą”, opartym o utwory literackie, zaprezentowali się także Laura Łącz i Janusz Zakrzeński. W latach 80. wystąpili w bibliotece jeszcze inni aktorzy scen warszawskich, tacy jak Damian i Maciej Damięccy, Anna Ciepielewska i Stanisław Niwiński, Igor Śmiałowski.

Wielu odbiorców znalazły także prelekcje i odczyty, a niektóre tematy pozostały aktualne nawet dziś, jak referat literata Czesława Czubaka z 1977 r., zatytułowany “Terroryści groźbą dla świata”. Wielkim powodzeniem cieszyły się także relacje z podróży opowiadane przez pisarza, podróżnika i fotografika Wojciecha Dworczyka. Jedno ze spotkań zatytułowano „Wśród ludożerców Nowej Gwinei”, a słuchacze oprócz barwnej relacji mieli okazję zobaczyć oryginalne, egzotyczne stroje, kolorowe fotografie, slajdy. Mogli także posłuchać muzyki mieszkańców Nowej Gwinei. Sierpeccy czytelnicy mieli także okazję poznać kulturę Indii, podczas zorganizowanego w 1981 r. Wieczoru Indyjskiego. Gościem tego spotkania był dr Zbigniew Madeyski, który wygłosił odczyt na temat kultury i obyczajów Indii, zaś uzupełnieniem odczytu była wystawa książkowa, pt. “Indie w literaturze” i recytacja wierszy poetów indyjskich w wykonaniu aktorów Teatru Dramatycznego w Płocku.

W 1981 r. wystąpiła także długo oczekiwana przez czytelników biblioteki Barbara Wachowicz. Zaprezentowała monodram „Synowie Polski” na temat życia naszych narodowych wieszczów. Podczas spotkania stworzyła ciepłą i serdeczną atmosferę. Jej słowa oraz urok osobisty pozostały na długo w sercach sierpeckich słuchaczy.

W latach 70. i 80. gościło w Sierpcu wielu poetów zarówno z kraju, jak i zza granicy. W roku 1978 w ramach „VII Warszawskiej Jesieni Poezji” swe utwory zaprezentowali poeci z Rumunii: Dusan Petrovici i Adi Cusin, zaś w roku następnym z okazji inauguracji „VIII Warszawskiej Jesieni Poezji”, przybyli poeci ze Związku Radzieckiego: Wasil Subotin i Kirył Kowaldzi.

Swoje obrazy oraz zbiorek poezji promowała w 1985 r. w Sierpcu poetka z Jugosławii Ljubinka Fimić.

Dla wzbogacenia działalności popularyzatorsko-oświatowej prezentowane były w Czytelni Biblioteki Miejskiej liczne wystawy, głównie o problematyce literackiej. W 1979 r. przyjechała do Sierpca Grażyna Rogowska, artysta grafik, ilustratorka książek Wandy Chotomskiej, Adama Bahdaja, autorka rysunków w dziecięcym piśmie „Miś”. Wystawa przygotowana z okazji przybycia artystki, zawierała zestaw stu projektów i realizacji w zakresie ilustracji wydawnictw dziecięcych. Głównymi odbiorcami wystawy były dzieci i młodzież szkolna. 

Dużym sukcesem organizatorów była wystawa „Średniowieczna książka rękopiśmienna” ze zbiorów Biblioteki Diecezjalnej w Płocku. Dzięki prezentacji wielu uczniów szkół średnich pogłębiło swe wiadomości o piśmiennictwie i kodeksie średniowiecznym. 

W 1981 r. zaprezentowano wystawę exlibrisów Sławomira Chudzika, który wykonał exlibris dla sierpeckiej biblioteki. W latach następnych do ważniejszych wystaw należała prezentacja poświęcona Cyprianowi Kamilowi Norwidowi, wystawa prezentowana w ramach Dekady Książki Społeczno-Politycznej, pt. “Literatura polityczna w 40-leciu PRL”, wystawa „Podróże z Wandą Chotomską”. Wielokrotnie swe zbiory prezentował też Tadeusz J. Żółciński. Jedna z prezentacji nosiła tytuł „Zapomniani autorzy, zapomniane tytuły, nieznane wydawnictwa”.

W Bibliotece Miejskiej swe prace pokazywali też uznani fotograficy. W ramach cyklu „Z kamerą dookoła świata”, barwną fotografię zaprezentował wspomniany już Wojciech Dworczyk. Prezentacja obejmowała niektóre wybrane fotogramy z obszaru Australii i Oceanii. Była to pierwsza próba wystawienia w naszym kraju po II wojnie światowej barwnej fotografii o tematyce z rejonu Oceanii. Ciekawą wystawę pt. “Dziecko w fotografii” zaprezentował w 1980 r. płocki fotograf, mistrz rzemiosła artystycznego, Zbigniew Kryda. Specjalnie z okazji wystawy  powstał katalog prac artysty.

   Nawiązano także współpracę z jugosłowiańskimi twórcami, zarówno literatami, jak i artystami plastykami. W 1985 r. miłośnicy pięknej książki mogli obejrzeć wystawę wydawnictwa jugosłowiańskiego „Dećje Novine przedstawia się”, zaś pisarz i tłumacz serbski Branko Cirlić zapoznał przybyłych gości z kulturą i sztuką Jugosławii. W 1989 r. ciekawą prezentacją okazała się wystawa “Dalekie drogi”, która przedstawiała płaskorzeźby Nesima Tahirowica, bośniackiego artysty uznanego i cenionego w swoim ojczystym kraju. Prace wykonane były z drewna i metalu. W Czytelni Miejskiej Biblioteki podziwiano także malarstwo Ljubinki Śiba-Fimić i Vany Żarković oraz ikony parafrazowane na ikony średniowieczne autorstwa Ilija Marinkovića, malarza, dziennikarza i publicysty z Serbii.

W ciągu tych lat nie zapomniano w bibliotece o dzieciach. Z myślą o nich aktorzy teatralni wystawiali bajki, m.in. „Wesołe przygody Kubusia Puchatka” J. Sójki, a także przedstawienie „Szewc dratewka” w wykonaniu aktorów teatru lalkowego. W 1988 r. wiele dzieci przybyło na spotkanie autorskie z Wandą Chotomską. Pisarka opowiadała odbiorcom jej literatury o swojej twórczości i o tym, jak powstają dziecięce książki.

Nobilitacją dla działań sierpeckiej biblioteki w zakresie upowszechniania czytelnictwa i popularyzacji literatury było nadanie jej, na wniosek bibliotekarzy i działaczy kultury, przez Miejską Radę Narodową w Sierpcu, uchwałą nr 48 z dnia 28 maja 1986 r., imienia Zofii Nałkowskiej. Uroczystość nadania imienia i odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej tej wielkiej pisarce i społeczniczce odbyło się 29 września 1986 r., tj. w dniu wojewódzkiej Inauguracji Roku Kulturalnego i Sezonu Artystycznego. Na cześć patronki w Miejskiej Bibliotece Publicznej znani krytycy literatury wygłaszali szereg odczytów, obrazujących twórczość imienniczki biblioteki.

W latach 90. w Miejskiej Bibliotece Publicznej wzbogacono działalność popularyzacyjno-oświatową. Na koncerty żywego słowa przyjeżdżali aktorzy z Warszawy. W 1994 r. w koncercie poświęconym Powstaniu Warszawskiemu, “Dzieci Warszawy”, uczestniczyli Bożena Robakowska i Cezary Domagała, zaś w programie poświęconym życiu i twórczości Czesława Miłosza, „Skromnej mądrości dar”, swe umiejętności wokalne i recytatorskie zaprezentowali Ewa Szykulska i Wojciech Wysocki. W 2005 r., z okazji 60-lecia istnienia sierpeckiej książnicy program słowno-muzyczny “Kobieta – acha!” zaprezentowała aktorka Teatru Ateneum Grażyna Braszczewska. Na spotkania autorskie z czytelnikami przybywali znani pisarze współcześni: Krystyna Nepomucka, Maria Ginter, Cezary Leżeński, Anna Onichimowska, Maria Nurowska i Marta Fox.

W prelekcjach i odczytach dominowała głównie problematyka literacka, np. prof. Lech Ludorowski z UMCS w Lublinie mówił o Henryku Sienkiewiczu; Tadeusz J. Żółciński, krytyk literacki wygłosił prelekcję „Książki ciekawe jak życie”, podczas następnego spotkania mówił o twórczości Zofii Nałkowskiej i najciekawszych książkach wspomnieniowych; prof. Zbigniew Sudolski mówił o twórczości Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza i filomatach na zesłaniu; Wacław Sadkowski o nowościach literatur europejskich, a Waldemar Smaszcz o twórczości Władysława Stanisława Reymonta, Władysława Broniewskiego i Stanisława Wyspiańskiego.

Organizowane były też prelekcje o problematyce historycznej i politycznej, w 1997 r. do Sierpca przyjechał poseł Andrzej Celiński, o problemach zatrudnienia i bezrobocia mówił też minister Andrzej Piłat.

Duże uznanie sierpczan zdobyły prezentowane w bibliotece akwarele Tadeusza Osińskiego: „Sierpc lat 30-tych” i „Dwory Mazowsza Płockiego”. Dodatkową atrakcję stanowiły tematyczne gawędy autora o stylach architektonicznych dworków, ich mieszkańcach i historii. 

W związku z realizacją na terenie Sierpca dwóch superprodukcji: “Ogniem i mieczem” i „Pan Tadeusz”, Miejska Biblioteka Publiczna zorganizowała wystawy z planu filmowego. Pierwszą wystawę zrealizowano w 1998 r., a swe prace prezentował sierpecki fotografik Wojciech Wiśniewski. Druga wystawa z udziałem płockiego fotografa, nosiła tytuł „Pan Tadeusz w obiektywie Tomasza Niesłuchowskiego”.

Pod koniec lat 90. pojawiło się wiele książek autorów sierpeckich, nie tylko o problematyce lokalnej. W związku z tym w bibliotece organizowane są promocje tych wydawnictw. Swoje spotkania autorskie odbyli m.in.: Waldemar Brenda, Jan Burakowski, Jan Chojnacki, Antoni Jankowski, Andrzej Olechowski, Wiesława Stopińska, Ryszard Suty, Ewa Maria Tabeau.

Biblioteka inicjowała także szereg działań sprzyjających aktywizacji regionalnej społeczeństwa sierpeckiego. Z troski, aby ocalić od zapomnienia pamięć o wydarzeniach i przemianach oraz związanych z nimi ludziach, Miejska Biblioteka Publiczna zorganizowała konkursy na wspomnienia lub opracowania dokumentalne pod hasłem „Sierpc i Ziemia Sierpecka w XX wieku”. W konkursach tych wzięła udział młodzież sierpeckich szkół średnich oraz dorośli. Pokłosiem konkursu było kilkanaście wartościowych wspomnień, liryczne gawędy o Sierpcu oraz opracowania dokumentalne zawierające fotokopie oraz oryginały dokumentów i zdjęcia obrazujące dzieje miasta.

Od 2002 r. Miejska Biblioteka współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej. Efektem tej współpracy są wystawy prezentujące  powojenne dzieje Polski, dotychczas mało znane zarówno młodzieży szkolnej, jak i osobom dorosłym. Jedną z nich była ekspozycja “Ostatni leśni”, poświęcona żołnierzom Armii Krajowej zaangażowanym w walkę z reżimem stalinowskim w latach 1947-1953. “Grudzień 70”, to wystawa o wydarzeniach, które miały miejsce w dwóch “niepokornych” miastach polskiego Wybrzeża: Gdyni i Gdańsku. Podczas jej otwarcia obecny był prof. Jerzy Eisler, wybitny historyk, naczelnik Biura Edukacji Publicznej IPN, który w swym wystąpieniu wprowadził uczestników wystawy w klimat poprzedzający wydarzenia Grudnia 1970 r. na Wybrzeżu i w całym kraju oraz opisał eksponowane dokumenty i zdjęcia. Wystawa “Zwyczajny resort” przedstawiała realia PRL-u, metody pracy aparatu bezpieczeństwa, a także drastyczne fotografie osób zamordowanych przez ów “zwyczajny” resort. Autor wystaw, historyk IPN Jacek Pawłowicz, obecny był podczas otwarcia każdej z nich, omawiając eksponowane zdjęcia. To dzięki jego zaangażowaniu mogliśmy być świadkami najnowszych dziejów Polski, które z nauki w szkole znamy jeszcze zbyt mało.

Pracownicy Biura Edukacji IPN-u prowadzili również w naszej placówce lekcje biblioteczne z historii najnowszej dla młodzieży szkół średnich. Cieszyły się one dużym zainteresowaniem i zapoczątkowały nową formę działalności MBP. 

Miejska Biblioteka Publiczna była współorganizatorem wielkiej imprezy bibliotecznej “Mazowieckie Spotkania z Książką”. Zorganizowanie jej było możliwe dzięki Samorządowi Województwa Mazowieckiego oraz Bibliotece m. st. Warszawy – Bibliotece Głównej Województwa Mazowieckiego. Podczas “Mazowieckich Spotkań z Książką” w sierpeckiej książnicy wystąpili: prof. Jadwiga Kołodziejska – autorytet współczesnego bibliotekarstwa, która w odczycie zatytułowanym “Biblioteka publiczna w środowisku lokalnym”, przedstawiła refleksje, spostrzeżenia i uwagi odnośnie roli książki i czytelnictwa we współczesnym społeczeństwie. Spotkania autorskie z Marią Nurowską, Martą Fox oraz Marią Łotocką zgromadziły liczną publiczność dorosłą oraz młodzież. Spotkaniom z książką towarzyszyła wystawa przygotowana przez Bibliotekę Główną Województwa Mazowieckiego “Książka wczoraj, dziś, jutro”. Interesujący komentarz dotyczący ekspozycji przedstawiła ówczesna dyrektor tejże biblioteki – Janina Jagielska. Pokazy dawnych technik piśmienniczych, konkursy dla dzieci, nawiązywały do eksponowanej wystawy, obrazując proces zapisu myśli ludzkiej: od tabliczek glinianych, poprzez zwój, kodeks, aż do wydawnictw multimedialnych. Podczas “Mazowieckich Spotkań z Książką” odbywały się również kiermasze książki przygotowane przez warszawskie firmy księgarskie.

Ważną formą aktywizacji najmłodszych mieszkańców Sierpca jest „Promocja Twórczości Artystycznej Najmłodszych Twórców Miasta i Powiatu”. Forma ta weszła na stałe do kalendarza imprez kulturalnych biblioteki. Młodzi, uzdolnieni „artyści”, uczniowie sierpeckich szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich są bohaterami wernisaży, podczas których Miejska Biblioteka promuje ich twórczość artystyczną. Podczas cyklicznych wystaw prezentowane są prace plastyczne: malarstwo (różne techniki), rzeźba, masa solna, haft. Ekspozycje te są prezentowane w Oddziale dla Dzieci i dostarczają wielu przeżyć estetycznych młodym czytelnikom, sympatykom i odwiedzającym tę agendę udostępniania zbiorów.

Tradycją stał się ogłoszony po raz pierwszy w listopadzie 1993 r. przez Bibliotekę i Koło Przyjaciół Biblioteki konkurs literacki “Młodzi Sierpeccy Twórcy Literatury”, skierowany do młodzieży szkół podstawowych i średnich, obejmujący swym zasięgiem miasto i powiat sierpecki. Ogłaszany co dwa lata przyciągnął rzesze początkujących “literatów”. Zainteresowanie konkursem przerosło oczekiwania organizatorów, którzy nie spodziewali się tak dużej jego popularności. Świadectwem tego jest fakt, że w 2007 r. odbyła się już VII edycja konkursu. Pokłosiem każdej edycji jest wydanie tomiku zawierającego nagrodzone prace, które wraz z dyplomami i wartościowymi nagrodami książkowymi, otrzymują wszyscy laureaci. W 2007 r., z racji tego, że Sierpc nosił miano Stolicy Kulturalnej Mazowsza, Biblioteka wydała “Antologię utworów Młodych Sierpeckich Literatów”, która zawierała utwory nagrodzone we wszystkich edycjach konkursu. Do 2007 roku w konkursie udział wzięło 275 uczestników, którzy nadesłali 754 prace pisane wierszem i prozą.